Posiadam kilka namiętności, ale z nich te dwie pochłaniają większość moich myśli: książki i pociągi. Suniesz przez ciemność z książką na kolanach, wpatrując się w czarny prawie-niebyt za oknem. Jesteś w trasie, podążasz gdzieś. Jedziesz dopiero albo wracasz. Niedługo kolejny punkt zostanie wymazany z mapy "obce". Bo wszędzie jest Twój dom, tam gdzie Twa stopa stanęła. Wciąż tyle przestrzeni do oswojenia, pięknych miejsc uwznioślających ducha.
A jeśli jutra nie będzie, pożałujesz wszystkiego, czego dotąd nie dokonałeś. Nie ma na co czekać.
To jak, wsiadasz? ;)
Całkiem niedawno, 18 czerwca otwarto w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie wystawę podsumowującą dekadę istnienia Kolei Mazowieckich.
Początki pierwszych kroków przewoźnika sięgają roku 2004,kiedy powołano zarząd spółki. Działalność rozpoczęli dokładnie 1 stycznia 2005 roku. Od tej pory ich usługi komunikacyjne poprawiały się - głównie w kwestii taboru... ale też i ofert promocyjnych. Legendarny już pociąg Słoneczny kończy swą trasę nie w Gdyni, a w Ustce. W 2008 roku spółka przeszła w ręce Samorządu Mazowieckiego. Od tego czasu na wielu liniach oprócz PRL-owskich EN57 pojawiły się nowsze pociągi, oraz mój bezsprzeczny ulubieniec - FLIRT :)
Aż wypytam znajomych i rodziców, czy pamiętają czasy przed KM, bo sama już nie pamiętam, jaki przewoźnik obsługiwał nas wtedy na naszej linii. Pamiętam, iż mieliśmy luksus możliwości odbycia podróży pociągiem Intercity, ale gdzieś po drodze ta usługa zaginęła.
Na wystawie będzie można obejrzeć słynne czerwone, plastikowe siedzenia, na których wysiedzieć podczas 40*-ego upału nie było łatwo... Jako że z nimi wiążą się moje sympatie do kolei, to postaram się tam wybrać :) Chociaż do odczucia prawdziwego klimatu powinni dorzucić jeszcze symulację jazdy z otwartymi drzwiami, trzymanymi nogą. Jak za dawnych lat... ;)
Odkryję właśnie Amerykę, mówiąc, że nie trzeba jechać daleko, by się dobrze bawić.
Główną rzeczą, jaką się zajmuję są kolejowe wycieczki. Lubię jeździć w różne miejsca, zwiedzać nowe miasta i tereny, obserwować wpływy kolei na lokalne życie a także poznawać dzięki nim topografie miast.
W miarę możliwości jeżdżę sobie też lokalnie, w ramach m.st. Warszawy oraz miejsc znajdujących się wokoło.
Naszą ideą jest "jak najwięcej za jak najmniej".
Jednak nie sama podróż pociągiem się liczy (choć jest ważna - przez okno można tyle obserwować) a miejsce, do którego nas przywiodą. Wyróżniam dwa podstawowe warunki udanej wycieczki:
Odpowiedni (najlepiej sieciowy) bilet
Odpowiednie towarzystwo
BILET SIECIOWY
Ideałem jest bilet, który obejmuje dużą powierzchnię terenu i aktywny jest przez wiele dni. Takim ideałem jest np. sieciowy bilet KM, który na dzień dzisiejszy kosztuje jakieś 38 zł za dobę, ileś za 3-dniowy (nie sprawdzałam) oraz 440 zł za miesiąc. Wady oczywiście widoczne - są to zwyczajnie bilety drogie :)
Istnieją jednak mniej idealne odpowiedniki: dobowy bilet ZTM Warszawa, weekendowy ZTM Warszawa (Złotówka więcej jak dobowy I-strefowy, a przez 3 dni możemy jeździć po obu strefach), Turystyczny bilet KM, istnieje też Turystyczny bilet TLK na większość Polski i pół Czech (nie honorują go najdrożsi przewoźnicy w kraju, czyli KM i KŚ) w dodatku na podróż mamy zależnie od weekendu - od 3 do 5 dni.
Alby znaleźć idealny dla nas bilet wystarczy po prostu śledzić oferty różnych przewoźników.
BILETY POJEDYNCZE
Najczęściej zdarzają się promocje obowiązujące na konkretnych trasach. Ostatnio, za sprawą Pendolino wzrosła konkurencja na wszystkich najpopularniejszych liniach, tj. Warszawa -Wrocław, Warszawa - Kraków, Warszawa - Trójmiasto. Z tego względu przy odrobinie szczęścia można upolować bilet na samolot do Wrocławia za 15 zł, niewiele mniej go trzeba, by za 30 zł polecieć do Gdańska. Pendolino wprowadził stałą ilość biletów promocyjnych na swoje trasy, gdzie bilet studencki takim ekspresem kosztuje tyle samo, co bilet TLK, gdzie TLK jeździ zwykle dwa razy dłużej.
Moim ulubieńcem jest ostatnio Intercity, jako że wprowadzili niższe ceny za wcześniejsze kupno biletów, które łączą się ze zniżkami ustawowymi. Dla studenta oznacza to nawet 81% zniżki na bilet! :) Dzięki temu mogłam za prawie darmo spędzić dzień w Lublinie i w Łowiczu. To nie wszystko, również wieczorne ekspresy ICC są teraz w promocyjnych cenach. Oznacza to, że pojadę do Krakowa ekspresem płacąc tyle, co za TLK. To oznacza więcej czasu na zwiedzanie :) Najnowszą promocją Intercity jestbilet Taniomiastowy. Program wcześniejszych zniżek został rozciągnięty na dodatkowe połączenia, takie jak Lublin - Rzeszów, Warszawa - Radom, Łódź - Bydgoszcz... Żyć, nie umierać :)
Bardzo fajnym biletem, według mnie, są bilety strefowe okresowe KM. Można odwiedzić twierdzę w Modlinie i kilka godzin później wrócić do domu (Tak, z Nowego Dworu można przejść pieszo i tak, nie zajmuje to 15 godzin ;) ). Nie wspominając już, że nawet pojedynczy dojazd z Wołomina do Warszawy jest wtedy o kilkadziesiąt groszy tańszy. Skoro opcja jest, to dlaczego nie korzystać?
ODPOWIEDNIE TOWARZYSTWO
Jeśli nie jesteśmy samotnikami/romantykami/wrażliwymi poetami to na pewno fajniej nam będzie szukać przygód z innymi ludźmi. Po pierwsze, jest to bezpieczniejsze (przyjaciel zawsze będzie miał oko na twój plecak, gdy będziecie w Radomiu), po drugie na pewno ma drugie tyle pomysłów, co Ty ;) Miła rozmowa przydaje się podczas długiej podróży, zwłaszcza o kolei, oraz warto mieć drugą głowę na karku, która przypomni, że 10 minut temu odjechał ostatni powrotny pociąg z Psiego Pola i trzeba znaleźć inną drogę powrotu. Przecież wiadomo, że trzeba coś robić pomiędzy pociągami. ;)
Odpowiednie towarzystwo wcale nie znaczy "byle kto". Najlepiej, jeśli tak jak ty uwielbia pociągi, chociaż dochodzą jeszcze kwestie charakteru ;) Jeśli jesteś osobą cichą, spokojną wybierz na zasadzie przeciwieństwa - kogoś dynamicznego, kto poprowadzi Cię na skróty przez wielgachne krzaki, zaciągnie do stojącego wraku na bocznicy, postanowi skasować bilet w autobusie czekając na przystanku na żądanie. Osoba nie musi być ogarnięta - gubienie się w obcym mieście jest przecież rewelacyjną zabawą i jest potem co opowiadać. ;) Jeśli matka natura obdarzyła Cię temperamentem, to drugiego takiego jak Ty już tak łatwo nie zniesiesz, bo przecież jest tyle do zobaczenia, a ktoś się Ci buntuje i wyraźnie mówi, że nigdzie się nie wybiera. Kapitanowi nie są potrzebni buntownicy na statku ;) Może się to zakończyć kłótnią albo rozczarowaniem kapitana - bo poszedł na kompromis w sprawie, na której zależało mu najbardziej. Dobrze, kiedy osoba jest zgodna, ma podobne pomysły na spędzanie czasu, źle, gdy ma zupełnie inne wizje, ale tego nie wyjawi. Osobiście miałam rewelacyjne dwudniowe wakacje w Trójmieście, ale jak się okazało, mój brat oczekiwał leżenia plackiem na plaży. Yyyy, jechać nad morze by się opalać? W innych miejscach słońca nie ma? WTF? ;)
Kolej poprowadziła ożywczy strumień towarów z zachodu i
zaboru austriackiego do Warszawy. Pociągi towarowe przewoziły żelazo i węgiel,
co pośrednio wpłynęło na podwyższenie ich cen. Polski przemysł nabrał tempa
dzięki kolei, która mogła transportowaćtowary na większe odległości.
Wznoszono dworce, budynki stacyjne, bocznice,
parowozownie, zatrudniano wielu pracowników i otwierano szkoły, w których
kształcono następnych.
Kolej stymulowała także budowę miast i miasteczek. Wkrótce
po otwarciu linii prawa miejskie otrzymały miasteczka na Śląsku:
Zawiercie: 67 lat po otwarciu kolejki
Łazy: 119 lat po otwarciu
Myszków czekał 102 lata
Sosnowiec (blisko stacji Maczki, dziś są dzielnicą Sosnowca) - 54 lata
Dąbrowa Górnicza (Ząbkowice Będzińskie są dzisiaj jej dzielnicą) - 68 lat
Żyrardów: 70 lat
Brwinów: 105 lat oczekiwań
Pruszków: 71 lat
Warte zauważenia jest, że wzrastały te miasteczka, które leżały bliżej okręgów przemysłowych, czyli Śląskie i Warszawskie.
Jednocześnie, wraz z rozwojem linii kolejowej, upadały
miasteczka znajdujące się dalej od niej.
Mieszkańcom większych miast kolej poszerzyła horyzonty i
ułatwiła podróż. W Drodze Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej istniały III klasy
biletowe, co gwarantowało podróż dla praktycznie każdego, kto mógł dojechać
na stację, nawet z najbardziej zapadłych wsi. Pojawienie się linii działało
ożywczo, jednak nie wszystkie miejsca, w których zatrzymywała się kolej
rozwinęły się. Wiele z nich, np. Jaktorów, Płyćwia czy Rokiciny do dziś są
zamieszkane przez niewiele ponad 2000 osób.
Jedziesz pociągiem. Za ogromną, panoramiczną szybą przeciągają się leniwie pagórki porośnięte nielicznymi karłowatymi drzewkami, przelatują w mgnieniu oka wysuszone kępki trawy. Nie czujesz gorąca, opadasz głębiej w piękny, staromodny fotel sącząc wyborną kawę... Brzmi jak bajka?Nie, toThe Blue Train!
Jego historia rozpoczyna się w 1923 roku, gdzie linia zaczyna zabierać pasażerów z Johannesburga (RPA) do Cape Town (Kapsztadu, także RPA), by następnie mogli się oni przesiąść do statku do Anglii. Union Express i Union Limited, jeszcze przed ewolucją, zaczęli z czasem unowocześniać składy luksusowymi dodatkami, takimi jak jak klimatyzacja, czy... salon. Miał przerwę w funkcjonowaniu podczas wojny, ale wrócił w 1946 roku jako odrestaurowany na styl kolonialny luksusowy ekspres. Aktualnie jego trasa przebiega między Pretorią a Kapsztadem, co może się wydawać mało ("Jedzie tylko przez jeden kraj?") to powiem, że trasa liczy sobie 1600 kilometrów, co oznacza 27 godzin ciągłej jazdy (około 90 km/h). W takim wypadku nie wydaje się już dziwnym, że firma zaczęła budować luksusowe saloniki ;)
Nazwa wzięła się od koloru pociągu - przemalowano go po II wojnie światowej na niebiesko i uczyniono z tego znak firmowy.
"Na pokładzie" każdy pasażer ma do własnego użytku pokój wypoczynkowy z TV, bar, łazienkę, kamerdynera, w cenie biletu są też posiłki przygotowywane na miejscu przez szefów kuchni, nawet usługi sommeliera. W wagonie jadalnym są 42 miejsca, potrawy podawane są w najlepszych kryształach, a spożywa się je sztućcami ze srebra. Obowiązuje tu specjalny obiadowy dress code: garnitury u panów i eleganckie wieczorowe suknie u pań.
Na pokładzie stacjonuje butik, w którym kupić można biżuterię, pamiątki typu kubki czy czapki z daszkiem, lokalne rękodzieła.
(... Urzekł mnie ten kapelusz :) )
Najpiękniejsze widoki można zobaczyć w "Observation Car" (przetłumaczenie tego na język polski odejmuje niewymuszonego uroku tej nazwie). To ostatni wagon pociągu, który nie tylko wyposażony jest w panoramiczne szyby, (te są o wiele większe od naszych FLIRT-ów :) ), lecz i w panoramiczną szybę tylnią, co pozwala nam na niemal 360* widok zapierających dech w piersiach krajobrazów.
Zapewniona jest pełnowymiarowa opieka medyczna, w razie potrzeby mamy gwarantowaną dodatkową wycieczkę helikopterem do najbliższego szpitala.
Ponadto - każdego dnia po południu mamy zagwarantowaną, angielską herbatę, podaną w jedynym w swoim rodzaju, kolonialnym stylu.
Firma organizuje nam całe wakacje - do wyboru mamy samą przejażdżkę pociągiem w tę i z powrotem wraz z noclegiem (albo dwoma) w Kapsztadzie, możemy też wybrać prawie 20-dniowe tournee po Afryce Południowej, albo spędzić dwa tygodnie w SPA koło niebiańskich wodospadów Wiktorii. Jeśli nie dostaliśmy aż tyle urlopu, zawsze możemy wybrać się na jednodniową wycieczkę po Kapsztadzie czy Pretorii.
Linia ta, biegnąca przez środek egzotycznej Afryki, mająca po drodze najpiękniejszy widok wodospadów na świecie - wodospady Wiktorii, słynny na całym świecie Park narodowy Krugera i trochę piasku jest bardzo rzadko opisywana w internecie. O ile relacji z wycieczek koleją Transsyberyjską nie brakuje, to z tej kolonialnej uczty dla zmysłów niewiele osób korzysta.
Powód jest prosty: cena. Pięciogwiazdkowy hotel na szynach dla dwóch osób kosztuje prawie 10 tysięcy złotych. To najtańszy pokój. Ale spokojnie - pokój o wyższym standardzie tylko tysiąc złotych drożej :)
Jeśli chodzi o transport - statki do Anglii już nie kursują :) Nie jest to jednak wadą, za to do Johannesburga czy Kapsztadu dolecimy samolotem. Dla upartych znajdzie się i przesiadka w UK ;)
Osobiście, widzę tam siebie kiedyś w mięciutkim fotelu z książką. Obok na stoliku stać będzie herbatka, a za mną przewijać się krajobraz afrykańskich gór...
Powstała już chyba pewna konwencja, że jeśli już mówić o historii jakiejkolwiek kolei w Polsce, to obowiązkiem zacząć jest od właśnie tej. Może to być uzasadnione tym, że była to pierwsza linia w Królestwie Polskim, choć rzeczywistą pierwszą linią na naszych ziemiach była linia z Wrocławia do Oławy. Inną kwestią są jej faktyczne rozmiary. W ówczesnym czasie kilometraż kolejki (ponad 327 kilometrów) oraz szybkość jej budowy budziła podziw u naszych sąsiadów.
WYBÓR TRASY
Trasa kolei warszawsko-wiedeńskiej nie była przypadkowa,
oprócz spełniania oczywistego zadania doprowadzenia do celu (granica z Austrią w Maczkach)
musiała być jeszcze w miarę prosta do wybudowania. Początkowo miała przebiegać
bliżej Jury Częstochowskiej, byłoby to jednak zbyt pracochłonne i kosztowne ze
względu na konieczność wybijania tuneli w wapiennych skałach i utwardzania terenu.
Zadecydowało to o umieszczeniu stacji w pobliżu istniejących już śląskich miasteczek:
Łazy, Mrzygłód, Żary, Zawiercie.Początkowo rozważano trakcję konną, lecz z oczywistych powodów (głównie szybkość i odległość) zdecydowano się na trakcję parowozową. Główne pobudki, które kierowały pomysłodawcą, Łubieńskim, to możliwość transportu polskiego węgla i rud żelaza w głąb Królestwa, ogólnie wzmożenie ruchu handlowego oraz możliwość pasażerskiego połączenia kraju z Wiedniem, która to możliwość była mocno przereklamowana :)
POLSKI KAPITAŁ
25 listopada 1838 roku zawiązano Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. W składzie zasiadał starszy brat Henryka Łubieńskiego, Tomasz, oraz przemysłowiec Piotr Steinkeller. Prace kierownicze powierzono Stanisławowi Wysockiemu (który, nawiasem mówiąc, oprócz budownictwa i miernictwa studiował także filozofię) - to on projektował trasę i czuwał nad robotami. Projekt jego trasy biegł przez dzisiejszy Grodzisk Mazowiecki, Częstochowę i przez Zawiercie do Sosnowca.
Początkowy projekt zakładał, że 21 milionów ówczesnych złotych wystarczy na budowę kolejki, jednak w 1841 towarzystwo zbankrutowało. Linię dokończono dzięki carskiej pożyczce. Po zmianie zarządu prace dokończono.
14 czerwca 1845 roku otwarto pierwszy odcinek do Grodziska Mazowieckiego. Uroczyste otwarcie zebrało wielu ekskluzywnych gości, niestety, bez p. Łubieńskiego i Wysockiego, których nie zaproszono.
15 października tegoż samego roku otwarto kolejny odcinek: z Grodziska do Skierniewic, oraz zbudowano odnogę do Łowicza (Przez Mokre, Bełchów i Bobrowniki), 2 września 1846 do Piotrkowa Trybunalskiego zawitał pierwszy pociąg z Warszawy. Ostatecznie ukończenie linii dokonało się 15 kwietnia 1848 roku. Prawie 328 kilometrowa trasa została ukończona w niecałe 6 lat ciągłej pracy. Przy budowie pracowało około 6 tysięcy osób, co na tamte czasy oznaczało porządny rozmach. Kolej poprowadziła ożywczy strumień towarów z zachodu i
zaboru austriackiego do Warszawy. Pociągi towarowe przewoziły żelazo i węgiel,
co pośrednio wpłynęło na podwyższenie ich cen. Polski przemysł nabrał tempa
dzięki kolei, która mogła transportować
towary na większe odległości.
Komunikacja kolejowa od Warszawy do Krakowa, Wrocławia (Kolej
Krakowsko-Górnośląska) i Wiednia była możliwa od 1 października 1848 roku przez
kolej pruską (Kolej Górnośląska i Kolej Wilhelma) przez Mysłowice – Kędzierzyn
(Dworzec Koźle) – Bogumin do Kolei Północnej. Komunikacja Koleją Północną
wewnątrz Austrii została otwarta w 1856 roku między Trzebinią a Dziedzicami.
STATYSTYKA
W
pierwszym roku funkcjonowania przewieziono 146 tysięcy pasażerów. W latach 1859
i 1862 otwarto połączenia do granicy pruskiej: z Ząbkowic do stacji Sosnowiec i
z Łowicza do Aleksandrowa Kujawskiego, łączące odpowiednio z Katowicami i Toruniem
w zaborze pruskim. W roku 1866 wybudowano połączenie pomiędzy Koluszkami a Łodzią
(dziś Łódź Fabryczna). Wraz z postępem techniki kolej poddawana była stałej
modernizacji. Umacniano nawierzchnię torów, podkłady sosnowe wymieniano na
dębowe, szyny żelazne na stalowe, w celu eksploatowania cięższych pociągów. Od
1859 roku parowozy opalano węglem. Między 1860 a 1880 rokiem etapami ułożono drugi tor
od Warszawy do Ząbkowic. W 1890 roku liczba lokomotyw sięgnęła 287 (początkowo
było to 8), wagonów osobowych 432(58), a towarowych 8718(62); liczba
przewiezionych pasażerów sięgnęła 2,5 miliona, a ładunków 2,7 miliona ton. W
1913 przewieziono 13,3 miliona pasażerów, a liczba lokomotyw sięgnęła 469,
wagonów osobowych 576 i towarowych 15 778. Kolej warszawsko-wiedeńska była
najbardziej dochodową spośród linii kolejowych w Imperium Rosyjskim.
NIE TYLKO SZYNY
Łącznie z budową, w 1945 roku wzniesiono także nieistniejący
już budynek Dworca Wiedeńskiego. Okazały gmach zniszczono w 1932 roku podczas
bombardowania Warszawy i nigdy nie odbudowano. Dziś znajduje się tam stacja
metra „Centrum”. W Warszawie umiejscowiono też Warsztaty Główne kolei
zatrudniające 980 pracowników i będące największym zakładem fabrycznym w
Warszawie. 1 października 1875 roku otwarto także w Warszawie Szkołę Techniczną
Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.
Do 1857 roku eksploatacja kolei była w rękach skarbu
rosyjskiego. W latach 1857-1864 kolej była dzierżawiona przez spółkę niemiecką,
poza tym okresem pozostawała w polskich rękach. W 1912 roku Droga Żelazna
Warszawsko-Wiedeńska została upaństwowiona przez rząd rosyjski. Po odzyskaniu
niepodległości przez Polskę została włączona do systemu kolei polskich.
Trasa kolei nie zmieniła się po dziś dzień – Do Zawiercia,
Częstochowy czy Łodzi poruszamy się tą samą trasą, jedynie zmodernizowaną, odcinek
Warszawa – Katowice znany jest dzisiaj
jako Centralna Magistrala Kolejowa.
Stacje i przystanki na trasie kolei Warszawsko-Wiedeńskiej:
Warszawa
Warszawa Włochy
Pruszków
Brwinów
Grodzisk mazowiecki
Jaktorów
Ruda Guzowska (Żyrardów)
Radziwiłłów
Skierniewice (odgałęzienie do Łowicza)
Płyćwia
Rogów
Rokiciny
Czarnocin
Baby
Piotrków (Trybunalski)
Gorzkowice
Radomsko
Kłomnice
Częstochowa
Poraj (stacja III klasy)
Myszków
Łazy
Ząbkowice Będzińskie (dzisiaj dzielnica Dąbrowy Górniczej)
Granica – Maczki (Sosnowiec Maczki)
Ciekawostki :)
Wolbórka, województwo łódzkie, przez wiele lat działająca jako
Czarnocin (zmiana nazwy spowodowana była wątpliwą sławą ciążącą na pierwszej
nazwie z powodu dokonanego tam morderstwa). Na tej stacji noblista Władysław
Reymont spędzał wiele czasu czekając na pociągi do warszawy, gdzie mieszkała jego rodzina.
